۵ نتیجه برای تاریخ
جهانبخش ثواقب، احمد لعبت فرد،
دوره ۱، شماره ۱ - ( ۱۱-۱۳۹۸ )
چکیده
منطقه‌ی باشت در جنوب استان کوهگیلویه و بویراحمد قرار گرفته است. این واحد جغرافیایی بیش از دو سده یکی از تأثیرگذارترین مناطق در کوهگیلویه و بویراحمد و غرب فارس بوده است. اگرچه بقایای آثار به جا مانده در ادوار مختلف گواهی بر قدمت تاریخی این منطقه است؛ اما ظهور قدرت سیاسی در این واحد جغرافیایی در کوهگیلویه از دوره‌ی نادری شروع شد و با انتصاب حاکم این منطقه از سوی کریم خان زند به حکومت ناحیه‌ی کوهگیلویه رسمیت یافت. باشت از این زمان تا پایان دوره‌ی پهلوی دارای نقش بسیار مهمی در معادلات سیاسی و تاریخی در جنوب کشور شد. هدف پژوهش حاضر بررسی و تبیین جغرافیای تاریخی باشت در محدوده‌ی زمانی مورد مطالعه است و به شیوه‌ی توصیفی ـ تحلیلی نشان داده شده است که بازی‌های سیاسی قدرت، اختلافات منطق ای، ظهور بیماریها و کشف نفت از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر جغرافیای تاریخی این منطقه بوده است.
مسلم سلیمانی یان، سیاوش یاری، زلیخا امینی،
دوره ۱، شماره ۲ - ( ۲-۱۳۹۹ )
چکیده
سلطانیه، از مسیرهای ارتباطی مهم و درعین‌حال از کانونهای بااهمیت سیاسی و تمدنی ایران، شاهد تحولات تاریخی بسیاری بوده است. از دورههای مهم در این تحولات، دوران حمله‌ی مغول به ایران و عصر حکومت ایلخانان بود. از پیامدهای مهم هجوم و سلطه‌ی مغولان در این بخش از ایران، تغییرات گسترده‌ی ساختار شهر و شهرنشینی بود که سلطانیه را به یکی از کانونهای مهم سیاسی ـ فرهنگی تمدنی در ایران این دوره تبدیل کرد. سلاطین مغول پس از استقرار در ایران و پایتخت قرار دادن تبریز کمکم برای شکار، گذرانیدن ایام تابستان و همچنین هنگام عبور از عراق به آذربایجان یا برعکس به سلطانیه روانه می‌شدند و با برافراشتن چادر، ایام استراحت تابستانی را در آنجا سپری می‌کردند. به همین جهت این محل قنقو اولانک یا ایقرئولن (چمنزار یا شکارگاه شاهین) نامیده میشد. ارغون در این مکان شهر سلطانیه را اساس افکند، ادامه‌ی ساخت‌وساز توسط سلطان محمد خدابنده به پدید آمدن شهر سلطانیه و پویایی سیاسی ـ تجاری آن منجر شد. با در نظر داشتن نقش حیاتی شهر در انسجام و انتظام زندگی جمعی این مسأله مطرح می‌شود که کارکرد شهر سلطانیه در ساختار سیاسی و اقتصادی حکومت ایلخانان تا چه اندازه معلول و متأثر از موقعیت جغرافیایی آن بوده است؟ شناخت و تحلیل ارتباط متقابل جایگاه جغرافیایی و اقلیمی سلطانیه با اهداف سیاسی و اقتصادی ایلخانان و نقش این مؤلفهها تا چه اندازه در احداث این شهر مؤثر بوده است؟ این مقاله بر آن است تا با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و از طریق تحلیل آگاهیهای در دست، تا حد امکان به علل اقتصادی ـ سیاسی پدید آمدن شهر سلطانیه وضوح بیشتری ببخشد.
دکتر صالح پرگاری، دکتر بهمن شعبان زاده،
دوره ۱، شماره ۳ - ( ۶-۱۳۹۹ )
چکیده
هدف این پژوهش بهرهمندی مسعودی از معرفت جغرافیایی در نگارش مروج‌الذهب و معادن الجوهر است. مسعودی با عبور از روش نقلی ـ روایی و با نگرش عقلی ـ فلسفی به بررسی پدیده‌های تاریخی و اجتماعی در بستر جغرافیایی آنها می‌پردازد. او با پیش‌فهم‌ها و انگاره‌های دینی ـ سنتی، یونانی و ایرانی به تبیین کیهان و تعامل انسان با طبیعت پرداخته و تأثیرات موقعیت جغرافیایی و طبیعت هر سرزمین را بر ساکنان آن از منظر سیاسی، خلق‌وخوی، منش اخلاقی و ویژگی‌های جسمانی بررسی می‌کند. تأثیرات متقابل انسان و جغرافیا و نیز ارتباط بین بینش و نگرش جغرافیایی مورخ و فهم و انگاره‌های تاریخی او بحث اصلی پژوهش حاضر است. مسعودی و یادگارانش، خلاف‌آمد عادت تاریخ‌نگاری و تاریخ‌نگری در حوزه تمدن اسلامی است. او درباری نیست، خود را آزاد می‌بیند و آزاد می‌اندیشد. قلمرو صاحبان قدرت و ثروت را به عنوان محدوده تاریخ‌نویسی خود انتخاب نمی‌کند، بلکه واحد مطالعاتی او تمدن بشری و جایگاه تمدن اسلامی در آن است. او زاده و پرورش‌یافته عصر «رنسانس اسلامی» است.
آقای محمد میردادی، دکتر ناصر جدیدی، دکتر فیض اله بوشاسب گوشه،
دوره ۱، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۳۹۹ )
چکیده
کوهستانی که هم اکنون بشاکرد نامیده می شود در سده نخستین اسلامی کوچ نامیده می شد. این کوهستان در جنوب شرقی ایران و شرق استان هرمزگان جای دارد و از دوره باستان زیستگاه تیره ایرانی کوفج بوده است. اشارات درباره این قوم در دوره باستان اندک است ولی با یورش اعراب به ایران و آغاز جنگ ها در جنوب شرقی ایران روایات بسیاری درباره این قوم یاد شده است. کوچیان در پنج سده نخست اسلامی از بازیگران اصلی جنوب شرقی ایران بودند. فراز و فرود این قوم در همین سده ها شکل گرفته و سرانجام در سده پنج هجری پس از شکست از قاورد سلجوقی نام قوم و کوهستان به یکباره از اذهان و منابع محو شده است. در سده های بعدی این کوهستان را به نام بشکارد-بشکرد و ساکنان آن را بشکردی می دانند. با توجه به دیدگاههایی که در زمینه قوم کوچ مطرح شده است بررسی تاریخ این کوهستان در سده نخستین اسلامی می تواند راهگشا باشد و به بسیاری از پرسش ها پاسخ بدهد. منابع تاریخی و جغرافیایی این سده ها اگاهی های بسیاری درباره جایگاه، زبان ، دین، مذهب و سیاست کوهستان بیان می کنند. این پژوهش بر آن است که با بهره گیری از منابع سده های نخستین اسلامی تحولات کوهستان کوچ را بررسی نماید و با تحلیل و بررسی روایات به سوالاتی درباره فراز و فرود قوم و کوهستان کوچ، دین، مذهب و جایگاه آنها پاسخ دهد.
ملیکاسادات امیرزاده،
دوره ۱، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۳۹۹ )
چکیده
شهر انارک یکی از سکونتگاههای تاریخی ایران است که در شمال شرقی شهر نائین قرار دارد. بافت کالبدی کهن انارک، محصور در میان چند کوه صخرهای، علاوه بر بهرهمندی از میراث ارزشمند معماری، از نظام کالبدی-فضایی شایان توجهی برخوردار است. بقایای حصار و برج و بارو، دروازهها و معابر باریک و پر پیچ و خم این سکونتگاه نشانگر اندیشه امنیتی-دفاعی در ساخت شهر است. با بررسی بافت کالبدی به نظر میرسد علاوه بر عوامل دفاعی، عوامل اقلیمی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نیز نقش موثری را در شکلگیری فرم بافت شهری در هر دوره ایفا کرده است. علیرغم اینکه بافت کالبدی کهن انارک از خصوصیات ارزشمندی برخوردار است، بافت جدید شکل گرفته پس از انقلاب اسلامی از هیچ یک از خصوصیات حاکم بر بافت قدیم پیروی نکرده است. رویکرد پژوهش حاضر کیفی است و تلاش بر این بوده است تا با مطالعات کتابخانهای و انجام پژوهشهای میدانی، دادهها و اطلاعات مورد نیاز جمعآوری گردد. بدین منظور انواع تکنیک مطالعه اسنادی (کتابخانهای)، برداشتهای میدانی و همچنین مصاحبه با افراد محلی مورد توجه قرار گرفت و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوای کیفی به تحلیل دادههای گردآوری شده پرداخته شد. در این راستا در ابتدا نحوه شکلگیری انارک و روند توسعه آن طی دورههای مختلف تاریخی مورد بررسی قرار گرفته است. سپس معرفی انواع بافت کالبدی، ساختارها و بناهای ارزشمند در بافت تاریخی سکونتگاه صورت پذیرفته است. در نهایت به خوانش شهر از دیدگاه سیاحان پرداخته شده است.شهر انارک یکی از سکونتگاههای تاریخی ایران است که در شمال شرقی شهر نائین قرار دارد. بافت کالبدی کهن انارک، محصور در میان چند کوه صخرهای، علاوه بر بهرهمندی از میراث ارزشمند معماری، از نظام کالبدی-فضایی شایان توجهی برخوردار است. بقایای حصار و برج و بارو، دروازهها و معابر باریک و پر پیچ و خم این سکونتگاه نشانگر اندیشه امنیتی-دفاعی در ساخت شهر است. با بررسی بافت کالبدی به نظر میرسد علاوه بر عوامل دفاعی، عوامل اقلیمی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نیز نقش موثری را در شکلگیری فرم بافت شهری در هر دوره ایفا کرده است. علیرغم اینکه بافت کالبدی کهن انارک از خصوصیات ارزشمندی برخوردار است، بافت جدید شکل گرفته پس از انقلاب اسلامی از هیچ یک از خصوصیات حاکم بر بافت قدیم پیروی نکرده است. رویکرد پژوهش حاضر کیفی است و تلاش بر این بوده است تا با مطالعات کتابخانهای و انجام پژوهشهای میدانی، دادهها و اطلاعات مورد نیاز جمعآوری گردد. بدین منظور انواع تکنیک مطالعه اسنادی (کتابخانهای)، برداشتهای میدانی و همچنین مصاحبه با افراد محلی مورد توجه قرار گرفت و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوای کیفی به تحلیل دادههای گردآوری شده پرداخته شد. در این راستا در ابتدا نحوه شکلگیری انارک و روند توسعه آن طی دورههای مختلف تاریخی مورد بررسی قرار گرفته است. سپس معرفی انواع بافت کالبدی، ساختارها و بناهای ارزشمند در بافت تاریخی سکونتگاه صورت پذیرفته است. در نهایت به خوانش شهر از دیدگاه سیاحان پرداخته شده است.
