محسن بهرام نژاد، رضا یوسفی،
دوره ۱، شماره ۱ - ( ۱۱-۱۳۹۸ )
چکیده
خراسان سرزمینی با موقعیت استراتژیک خاص بود که موجودیتش در طول تاریخ ارتباط تنگاتنگی با بروز تحولات
مهم سیاسی منطقه داشت. ظهور و گسترش اسلام در این سرزمین نقطهی عطفی در طول تاریخ تحولات سیاسی
آن به شمار میرفت که در نهایت منتهی به نتایج مهمی از قبیل رشد و توسعهی شهرنشینی در این سرزمین گردید.
پرداختن به موضوعات مربوط به دو قرن نخست هجری با توجه به فقر منابع و اطلاعات کار را برای محققان بسیار
دشوار و پژوهشگران را از پرداختن به مسائل این دورهی مهم تاریخی منع کرده است. به همین دلیل تحقیق در این
موضوع بیشازپیش مغفول مانده است. این پژوهش تلاش دارد با رویکرد نو و تحقیق در منابع دو قرن نخست
هجری و با تبیین ظرفیتهایی که در سرزمین خراسان وجود دارد، به این سؤال اصلی پاسخ دهد که بهطور اخص
چه عواملی در روند رشد و توسعهی شهرنشینی خراسان در دو قرن نخست هجری نقش مؤثری داشته است؟
یافتههای پژوهش حاکی از آن است که عواملی از قبیل موقعیت ممتاز جغرافیایی و وضعیت سوقالجیشی، رشد
فزایندهی نیروی انسانی به علت ورود قبایل متعدد عربی و ضرورت اسکان آنها برای تداوم عملیات نظامی و لزوم
تشکیل حاکمیت دینی سیاسی رشد و توسعهی شهری خراسان را فراهم آورد. هدف از این پژوهش مشخص کردن
علل و عواملی است که در روند توسعهی شهری خراسان تأثیرگذار بوده است. این پژوهش به روش توصیفی
تحلیلی و با اتکا بر منابع صدر اسلام سیر توسعهی شهری خراسان را در عصر والیان تشریح میکند.
بهادر قیم، مریم تاباق،
دوره ۱، شماره ۱ - ( ۱۱-۱۳۹۸ )
چکیده
دولت بنی اغلب (۱۸۴ – ۲۹۶ ق) در مغرب ادنی شکل گرفت و از سوی خلافت عباسی نیز تأیید گردید. در این دوره معماری دچار تحولات جدید و شگرفی گردید بهطوریکه منجر به پیدایش شیوه‌ی جدیدی از شهرسازی گشت. در معماری شهری اغلبی، ترکیب فنون معماری رومی ـ بیزانسی، آمازیغی و ایرانی ـ اسلامی به چشم می‌خورد. این فرایندِ تحولی، نتیجه‌ی سیاست تسامح‌گرایی و عدم تعصب اغالبه در بکارگیری فنون مختلف سایر ملل در معماری بوده است. شهرهایی چون عباسیه‌ی اول و دوم و رقاده نمایندگان واقعی امتزاج فنون در این دوره هستند. علاوه‌براین، مساجد به‌عنوان عنصر دیگر معماری اسلامی از این تأثیر بی‌نصیب نبودند، بهطوریکه می‌توان تحولات معماری جدید را در مساجد قیروان، عباسیه و رقاده مشاهده کرد.
