بصره، کوفه، عَسکَر مُکْرَم و واسط الگویی از شهرهایی است که با هدف اسکان سربازان و لشکریان ساخته شدند و به مرور زمان صورت یک شهر اسلامی پیشرفته را به خود گرفتند. با توجه به جایگاه و نقش ویژهای که این شهرهای مرزی غرب امپراتوری ساسانی در ورود اسلام به ایران داشتهاند به مرور جایگاه و نقش سرزمینهای مهمی همچون اُبُلّه، حیره، روستاک کَواد و کَسکَر را گرفتند.این پژوهش با استفاده از رویکردی نظری و تحلیلی به روش کتابخانهای در پی پاسخ به این پرسش است که هدف از تأسیس این شهرها چه بوده و چه عواملی در رونق و گسترش آنها مؤثر بوده است؟ یافتهی پژوهش نشان میدهد ساخت شهرهای بصره، کوفه، عسکر مکرم و واسط با توجه به موقعیت جغرافیایی بینالنهرین گرچه با هدف نظامی بود؛ اما به مرور زمان با تأثیرپذیری از فرهنگ اسلامی به یک شهر اسلامی با عناصر مدنی آن درآمده و فرهنگ ایرانی و عربی در شکلدهی آن مؤثر بوده است.