نهضت دئوبندیه یکی از موثرترین نهضتهای اسلامی شبه قاره هند در نیمه دوم قرن 13 ق/19م است که با هدف اجرای کامل شریعت اسلامی و جهاد علیه استعمار بریتانیا شکل گرفت و به تدریج با ورود به عرصه تحولات سیاسی و ایجاد مکتب فقهی گسترده و تأثیرگذار، نقش به سزایی در شکلگیری نهضتهای اسلامگرا در پاکستان، افغانستان، آسیای مرکزی و آسیای جنوب شرقی در قرن 14 ق/20م ایفا کرد. نام نهضت دئوبندیه از شهر دئوبند، واقع در شمال شرقی دهلی و از شهرهای کهن هند، گرفته شده است. این نهضت در پی فعالیتهای وسیع دینی و سیاسی حوزه علمیه تأثیرگذار آن، با نام دارالعلوم دئوبند، پدید آمد. حوزه مذکور جایگاه برجستهای در تاریخ تفکر اسلامی شبه قاره داشته و دارد. مکتب فقهی دارالعلوم دئوبند تحتتأثیر تعالیم شاه ولیالله دهلوی و همچنین نهضت سید احمد بریلوی قرار داشت که علیه استعمار بریتانیا مبارزه میکرد. از این رو توانست به تدریج نهضتی اسلامی در شبه قاره هند پدید آورد که در قرن بعد حتی به ظهور گروههایی اسلامگرا و افراطی نظیر طالبان انجامید.
در مقاله حاضر میراث سیاسی و اجتماعی دارالعلوم دئوبند، نقش مکتب فقهی دئوبندیه در تحولات سیاسی و اجتماعی شبه قاره هند و ایجاد نهضت دئوبندیه مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است.
Tarafdari A, Tavoosi Masroor S. The Political and Sociological Legacy of Dar-Ul-Ulum Deoband and Deobandism in India Sub-continent. Journal title 2020; 1 (3) :59-72 URL: http://urbanhistory.khu.ac.ir/article-1-56-fa.html
طرفداری علی محمد، طاوسی مسرور سعید. میراث سیاسی و اجتماعی دارالعلوم دئوبند و نهضت دئوبندیه در شبه قاره هند. عنوان نشریه. 1399; 1 (3) :59-72